روتاری انکودرها برای اندازهگیری حرکت چرخشی یک محور مورد استفاده قرار می گیرد.
اجزای بنیادی یک روتاری انکودرکه شامل دیود نورگسیل یا همان LED، یک دیسک و یک آشکارساز نور در سمت دیگر دیسک است. این دیسک که روی محور چرخشی نصب است، الگوهایی از بخشهای مات و شفاف دارد که روی دیسک کد شدهاند. با چرخش دیسک، بخشهای مات نور را مسدود میکند و از بخشهایی که شیشه شفاف است، نور اجازه عبور دارد. بدین ترتیب پالسهای موج مربعی (square-wave) ایجاد میشوند. این پالس ها میتوانند موقعیت یا حرکت را تفسیر کنند.
انکودرها معمولا ۱۰۰ تا ۶۰۰۰ بخش در هر چرخه دارند. این یعنی این انکودرها میتوانند ۳٫۶ درجه رزولوشن برای انکودری با ۱۰۰ بخش و ۰٫۰۶ درجه رزولوشن برای انکودری با ۶۰۰۰ بخش ارائه کنند.
اساس کارکرد انکودرهای خطی با روتاری انکودر ها یکسان است با این تفاوت که به جای دیسک چرخشی، یک نوار مات ثابت دارد که روی سطح آن برشهای شفاف وجود دارد و یک آشکارساز LED که به بدنهی متحرک آن متصل شده است.